بنزین سوپر یا معمولی؟

تفاوت بنزین معمولی با سوپر چیست؟ کدام نوع بنزین برای خودروی ما مناسب‌تر است؟ عدد اکتان چیست؟ آیا بنزین سوپر شتاب و عمر موتور را افزایش می‌دهد؟ ...

مباحث مربوط به بنزین واقعاً گیج‌کننده هستند، به راحتی می‌توان فرضیاتی در مورد آن مطرح کرد که به نظر منطقی می‌رسند، اما وقتی آزمایشات علمی و عملی دخیل شوند، درست نبودن این فرضیات مشخص خواهد شد. یک نمونه از این تجربیات در درجه بندی اکتان قابل مشاهده است.

عدد اکتان چیست؟

توانایی متراکم شدن سوخت قبل از احتراق خود به خودی را عدد اکتان می‌گویند. به زبان ساده‌تر هرچه اکتان یک سوخت بیشتر باشد آن سوخت در مقابل پدیده احتراق مخرب مقاوم‌تر است. یک سوخت خوب باید فقط پس از جرقه شمع مشتعل گردد و شعله احتراق آن بصورت آرام‌سوز سرتاسر اتاقک احتراق را طی نماید تا انرژی مفیدی بر تاج پیستون وارد آید. شعله احتراق بصورت یک موج از شمع شروع می‌شود، سپس بصورت یکنواخت تمامی اتاقک احتراق را دربر می‌گیرد.

اگر بخواهیم گسترش شعله احتراق را مجسم کنیم باید آن را به موجی که در اثر برخورد یک قطره آب به سطح یک حوض به وجود می‌آید تشبیه کنیم؛ پس از برخورد قطره آب به سطح آب راکد حوض یک موج کوچک دایره شکل تولید می‌شود که هر لحظه بزرگتر می‌شود تا به تمامی پیرامون حوض برسد.

گسترش شعله احتراق به این شکل سبب برخورد موج انفجاری یک دست، قوی و یکنواخت بر تاج پیستون می‌گردد. حال چنان‌چه قطرات متعددی بر مناطق مختلف سطح آب حوض برخورد نماید امواج دایره‌ای شکل متعددی در مراحل گوناگون تولید می‌شود که پس از گسترش و رشد به یکدیگر برخورد می‌کنند و بر هم اثر متقابل می‌گذارند و گاه همدیگر را خنثی می‌کنند. امواج احتراق مخرب درست به مانند امواج سطح چنین حوضی می‌شوند: در مراحل مختلف تولید شده و آثار متقابل بر هم اعمال می‌کنند و یکدیگر را خنثی می‌کنند. در این حالت فشار داخلی اطاقک احتراق همراه با ارتعاشات زیان بار بالا می‌رود و دمای زیاد، انرژی مکانیکی موتور را تلف می‌کند.

در صورتی که سوخت از اکتان صحیحی (مطابق با نظر سازنده و نسبت تراکم موتور) برخوردار نباشد زودتر از زمان مقرر محترق گشته و قبل از رسیدن پیستون به نقطه مرگ بالا و همچنین قبل از جرقه شمع مشتعل می‌شود که عواقب این امر پر واضح است.

تفاوت بنزین سوپر با نوع معمولی:

تفاوت بنزین سوپر با معمولی در عدد اکتان آن بوده که در نوع معمولی ۸۷ و در سوپر ۹۵ است. اکتان بالاتر یعنی انفجار در فشار بالاتر، یعنی بنزین سوپر دیرتر از بنزین معمولی منفجر می‌شود. هر خودرو با توجه به نوع موتور خود، نیازمند بنزینی با اکتان متفاوت است که در دفترچه‌ی راهنمای خودرو بدان اشاره شده است. دانستن عدد اکتان مناسب و استفاده‌ی آن در هنگام سوخت‌گیری امری مهم است که سبب استفاده‌ی بهینه از موتور و افزایش عمر مفید آن می‌شود که توجه به این نکته در مورد خودروهای با اکتان بالا ضرورت بیشتری می‌یابد، زیرا اگر به خودرویی که به بنزین معمولی احتیاج دارد، بنزین سوپر زده شود فقط از توان خودرو کاسته می‌شود ولی اگر به خودرویی که به بنزین سوپر احتیاج دارد، بنزین معمولی زده شود، هر بار قبل از رسیدن پیستون به بالاترین نقطه در سیلندر، بنزین اشتعال پیدا کرده و پیستونی را که هنوز حرکت سر بالایی خود را کامل نکرده به پایین می‌راند. نتیجه‌ی آن، فشار به مجموعه‌ی پیستون، شاتون، میل‌لنگ و سوپاپ‌هاست و معمولاً با صدای خشنی همراه است و عدم توجه به این مورد در دراز مدت سبب آسیب به موتور و کاهش عمر مفید آن می‌شود. نکته مهم در خودروهای جدید و مخصوصا موتورهای با پایه گازسوز این است که آنها با بنزین سوپر بهتر کار می‌کنند، بنابراین وقتی شما به ماشین خودتان بنزین سوپر می‌زنید احساس شتاب بالاتر به سبب افزایش قدرت انفجاری و بهره‌وری بیشتر در عملکرد موتور را شاهد خواهید بود.

عوامل موثر بر عدد اکتان:

1. ارتفاع از سطح دریا:
   
   هرچه ارتفاع از سطع دریا بالاتر باشد سوخت دیرتر دچار خودسوزی می‌شود که مانند این است که عدد اکتان بنزین بالاتر باشد. اگر با خودروی خود به مناطق کم‌ارتفاع همچون شمال کشور سفر کرده باشید حتما با افزایش شدید صدای موتور روبرو شده‌اید که دلیل آن نیز تاثیر ارتفاع بر اکتان سوخت می‌باشد. برای رفع این مشکل با تنظیم دلکوی خودرو، تنظیم موتور با دستگاه و فیلرگیری می‌توان خودسوزی سوخت را در این خودروها مرتفع و صدا را برطرف کرد.
   
   
   
2. میزان رطوبت و دمای هوا:
   هرچه قدر که به میزان رطوبت هوا اضافه شود شاهد بالا رفتن عدد اکتان هستیم و همچنین هر چه‌قدر که دمای هوا کاهش پیدا کند دوباره شاهد افزایش این عدد اکتان خواهیم بود.
    
3. سایر عوامل:
   
   نسبت تراکم موتور، آوانس و ریتارد دلکو، میزان کارکرد موتور، دمای موتور، نسبت بنزین و هوا که البته خودرو های مجهز به ECU چون می‌توانند نسبت هوا و سوخت رو اندازه‌گیری کنند و سوخت متناسب با دور موتور، دمای هوا، غلظت اکسیژن و... را وارد موتور کنند کمتر دچار مورد سوم می‌شوند.

چه نوع بنزینی را بیشتر استفاده کنیم؟

با توجه به پایین بودن کیفیت سوخت موجود در کشور و بالاتر بودن قیمت بنزین سوپر و این‌که موتور تمام خودروهای سواری در حال حاضر در ایران بر مبنای بنزین سوپر با اکتان 95 طراحی شده‌اند (بجز پیکان)، بنابراین استفاده از بنزین با اکتان بالا بهتر است و استفاده از بنزین معمولی با اکتان 87 در دراز مدت خسارات جبران ناپذیری به موتور خودرو وارد می‌نماید.

در استان تهران که بسیار بالاتر از سطح دریا می‌باشد استفاده از بنزین معمولی بهتر است و برعکس در شهرهای شمالی ایران که هم‌سطح دریا هستند استفاده از بنزین سوپر توصیه می‌شود.

اگر می‌خواهید از بنزین معمولی استفاده کنید بهتر است که به ازای هر 3000 کیلومتر از محلول پاک‌کننده انژکتور استفاده کنید تا همیشه سوزن‌های انژکتور خودروی شما تمیز باشد.